POLİÜRETAN SANAYİNDE KATALİZÖRLER

Pöliüretanlar, esnek bir yapıdan çok sert bir yapıya kadar geniş bir yelpazede, formülasyon yapısına ve üretiminde kullanılan malzemelerin yapısına bağlı olarak termoplastik, elastomerik ve termoset malzemeler olarak üretilebilen polimerlerdir.

Genel olarak poliüretan sistemler, şişirici maddeler, katalizörler, yüzey aktif maddeler ve diğer katkı maddelerinin varlığında, poliizosiyanatların poliollerle reaksiyonundan meydana gelirler. ( Bazı istisnalar olabilir. )

Nihai ürünün oluşumunda jelleşme ( gelling ) ve şişme ( blowing ) olmak üzere iki temel reaksiyon vardır.

Jelleşme reaksiyonu, polimerin üretan bağlantılarını vermek üzere izosiyanatlar ve polioller arasında gerçekleşen reaksiyondur. Bu reaksiyona etki eden katalizörler jelleşme katalizörleri ( gelling catalysts )  adı ile anılırlar. Bu katalizörlerin amacı jelleşme reaksiyonunu hızlandırmaktır.

Şişme reaksiyonuna ise, izosiyanatlar, su, aminler ve karbon dioksitler arasındaki reaksiyonların bütünüdür. Bu reaksiyon sonucunda üre bağlantıları oluşur ve açığa çıkan karbondioksit sonucunda genişleme tetiklenerek hücresel yapı oluşumu başlar.  Şişirme reaksiyonunu etkili ve düzgün bir şekilde hızlandıran katalizörlere şişirme katalizörleri ( blowing catalysts ) adı verilir.

Bazı katalistler yapısı gereği bir görevi temel alırken, bazı katalizörler her iki göreve birden kısmi olarak yardımcı olabilir.